Zaparcia – o osmotykach słów kilka – dowiedz się, dlaczego są skuteczne!

Jelita człowieka to bardzo złożony narząd, który odpowiada za szereg ważnych funkcji dla życia i zdrowia. Gdyby nie ich możliwości wchłaniania składników pokarmowych, organizm zostałby zagłodzony. Dlatego tak ważne jest dbanie o ich dobrostan. Niestety przewlekłe zaparcia mogą być jednym z czynników, które prowadzą do różnego rodzaju chorób jelit, w tym nawet do nowotworów. Warto wiedzieć więc, jak przeciwdziałać zaparciom, by pozbyć się ich raz na zawsze.

Osmoza i osmotyki – co mają do zdrowia?

Zjawisko osmozy jest dobrze znane ludzkiemu organizmowi. Osmoza to przemieszczanie się cząsteczek substancji – w przypadku tego artykułu będziemy mieli tu zawsze na myśli wodę – z jednego środowiska do drugiego. Jest to jednak określony, kierunkowy ruch – z miejsca, gdzie tej substancji jest więcej do miejsca, w którym jest jej mniej. Dzieje się tak w celu wyrównania ilości substancji w obu środowiskach (innymi słowy: aby wyrównać ciśnienie osmotyczne). Na przykład jelita, wchłaniając substancje odżywcze do organizmu, działają na zasadzie osmozy – w jelicie jest więcej danej substancji, a we krwi poza jelitem jej nie ma, zatem organizm robi wszystko, by te ilości zostały wyrównane po obu stronach. Z kolei na przykład biegunka to przykład działania osmozy w niekorzystnym aspekcie. Gdy dochodzi do nagromadzenia w jelicie substancji, które nie mogą się rozpuścić w wodzie i przeniknąć do krwi, organizm „pompuje” wodę do jelit, by owe substancje łatwiej z nich usunąć.

Na zasadzie osmozy działają także leki z grupy osmotyków stosowane w leczeniu zaparć. Zaparcie to sytuacja, w której nie możemy wydalić stolca lub jest to bardzo trudne, dokuczliwe. Oficjalnie o zaparciu mówi się, gdy wypróżniamy się mniej niż 2 razy w tygodniu Stolec twardy, mało uwodniony jest bardzo trudny do przesuwania w jelicie, stąd brak regularności w jego wydalaniu oraz trudności podczas wypróżniania. (Zaparcia stolca, str. 196)¹. Dlatego też stosowanie osmotyków – leków, które sprawią, że do światła jelita dostanie się woda na zasadzie wspomnianej osmozy – może przynieść ulgę pacjentowi z zaparciem. Przyciągnięcie wody do jelit przez substancje czynne zawarte w lekach przeczyszczających osmotycznych sprawia, że stolec zostaje bardziej nawodniony, odzyskuje prawidłową konsystencję oraz miękkość, a przez to można go łatwiej wydalić.

Przeczyszczające leki osmotyczne – jak je stosować?

Najpopularniejszymi substancjami stosowanymi w osmotykach na zaparcia są:

• makrogol,
• glikol polietylenowy,
• cukry, zwłaszcza poliole – mannitol, sorbitol, laktuloza, laktitol,
• pentaerytrytol.

Niektóre z tych związków – przede wszystkim poliole – mogą na początku leczenia powodować wzdęcia, gazy, bóle brzucha. Od takich skutków ubocznych niemal zupełnie wolne są leki osmotyczne bazujące na makrogolu i glikolu polietylenowym, dlatego też lepiej wybierać je w pierwszej kolejności. Do tej grupy należy lek Forlax. Stosując środki przeczyszczające typu osmotycznego, możesz spodziewać się pozytywnych efektów leczenia  w przeciągu doby do dwóch dni. Jest to dużo szybszy czas działania niż w przypadku leków przeczyszczających działających na zasadzie spulchniania (te składają się ze źródeł błonnika i pęcznieją w układzie pokarmowym, poprawiając częstotliwość i siłę ruchów jelitowych). Spulchniające leki przeczyszczające działają skutecznie dopiero po 1-3 dniach. Ponadto produkty na bazie błonnika, w przypadku niskiego spożycia płynów, mogą dodatkowo wzmagać objawy zaparcia, zamiast je niwelować.

Warto jednak dodatkowo podkreślić, że na rynku dostępny jest szereg innego typu leków przeczyszczających. Choć mogą one działać szybciej niż osmotyki, ich stosowanie może wiązać się z dodatkowymi skutkami ubocznymi, zwłaszcza gdy nie będziemy dokładnie przestrzegali zaleceń zawartych na opakowaniu takiego produktu. Wybierając więc bezpieczeństwo połączone ze skutecznością leku, najlepiej postawić na osmotyki.

Co na zaparcia warto zastosować?

Pamiętajmy, że leki na zaparcia to jedno z ostatecznych rozwiązań, gdy podstawowe sposoby na zaparcia zawiodą. A tymi podstawowymi działaniami, które trzeba wykonać w przypadku zaparcia jest zmiana sposobu odżywiania, zwiększenie codziennej dawki ruchu i nawadnianie organizmu.

• W diecie na zaparcia należy uwzględnić (najlepiej co najmniej jeden z niniejszych produktów w każdym posiłku): świeże warzywa, owoce, strączki, pełnoziarniste produkty zbożowe, orzechy, pestki, nasiona.

• Codziennie warto zadbać o co najmniej 30 minut aktywności fizycznej dowolnego rodzaju.

• W swoim menu należy uwzględniać co najmniej 2 litry płynów dziennie, w tym wody, naparów ziołowych, herbat, soków, napojów mlecznych etc.¹

Doraźnie na zaparcia można zastosować również któreś z następujących sposobów żywieniowych:

• 1-2 łyżeczki zmielonego siemienia lnianego zmieszaj z ¾ szklanki ciepłej wody – pij rano na czczo i/lub bezpośrednio przed snem;
• do każdego posiłku (w miarę możliwości) dodawaj różnego rodzaju otręby (1-2 łyżeczki na posiłek)¹;
• pij koktajle owocowo-warzywne ze świeżych produktów, najlepiej z dodatkami otrębów, nasion, pestek czy orzechów;
• w miarę możliwości do posiłków dodawaj kiszonki, np. kiszone ogórki, kiszoną kapustę, a także pij napoje mleczne typu maślanka, kefir, jogurt (bez dodatków w postaci cukru i tym podobnych!¹.