Nawracający problem zaparć. Sprawdź, jak z nim walczyć!

Przewlekłe zaparcia, czyli problemy z wypróżnianiem połączone z dolegliwościami bólowymi, to problem dotykający nawet kilkunastu procent całej ludzkiej populacji. Zaburzenia defekacji mogą być związane z wieloma czynnikami – od nieprawidłowej diety i niskiego poziomu aktywności fizycznej do problemów natury psychologicznej czy też organicznej (np. chorób układu pokarmowego). Jak sobie z tym radzić, jakie są skuteczne sposoby na zaparcia?

Skąd się biorą zaparcia?

Nawet co ósmy mieszkaniec Polski ma problemy z przewlekłymi zaparciami. Częstość występowania zatwardzenia rośnie wraz z wiekiem, a także częściej występuje ono wśród kobiet. Dodatkowo na pojawianie się zaparć mają wpływ przede wszystkim takie czynniki, jak:

• słabe nawodnienie,
• dieta uboga w błonnik lub bardzo w niego bogata (przy jednoczesnym niskim spożyciu płynów),
• siedzący tryb życia,
• noszenie ciasnych, przylegających do ciała ubrań,
• kwestie psychologiczne, emocjonalne,
• stosowanie leków, używek – kwestia ta dotyczy zwłaszcza leków opioidowych, używanych w leczeniu bólu¹.

Pojawienie się zatwardzenia to skutek wielu wcześniejszych błędów w pracy układu pokarmowego. Zwykle nieodpowiednia dieta i słabe nawodnienie powodują, że w układzie pokarmowym powstaje zbitek resztek pokarmowych. Organizm, chcąc w pełni wykorzystać spożytą wraz z pokarmem wodę, sprawia, że woda z jelit jest „wyciągana” do organizmu, a przez to formowany stolec staje się coraz twardszy i bardziej zbity. To powoduje, że trudno przesuwa się w jelitach za pomocą ich naturalnych ruchów perystaltycznych. Jeśli do tej sytuacji dołączymy siedzący tryb życia i/lub stosowanie różnego rodzaju leków, to okazuje się, że do wypróżnienia dochodzi nawet rzadziej niż

2-3 razy w tygodniu. A gdy już poczujemy parcie na stolec, to proces defekacji przy zaparciach i jest nie tylko bardzo dokuczliwy, ale i bolesny.

Co jest dobre na zaparcia?

Leczenie dokuczliwych zatwardzeń może mieć różne kierunki w zależności od stanu zdrowia pacjenta i czynników wywołujących zaparcia. Zwykle można sobie z nimi poradzić poprzez domowe sposoby, zmianę diety i nawyków związanych ze stylem życia, ewentualnie we współpracy z lekarzem rodzinnym. Najczęściej zaparcia nie wymagają leczenia specjalistycznego, chyba że mamy do czynienia z objawami, które mogą sugerować poważną chorobę organiczną (np. nowotwór). Najczęściej w ramach leczenia wprowadza się zmiany w diecie i stylu życia, a także korzysta ze środków leczniczych dostępnych bez recepty. Warto pamiętać, że mimo powszechnej dostępności leków przeczyszczających powinniśmy najpierw starać się zmienić nasz sposób życia i odżywiania, a nie w pierwszej kolejności sięgać po leki¹.

• Bardzo często szybki sposób na zaparcia to po prostu zwiększenie aktywności fizycznej. Zatwardzenie bardzo mocno koreluje z siedzącym trybem życia. Z kolei regularny ruch trwający nawet 30-60 minut dziennie powoduje polepszenie ruchów perystaltycznych jelit i poprawę wypróżniania. Ruch nie tylko oddziałuje na same ruchy jelit, ale i na konsystencję stolca oraz zmniejsza wzdęcia poprzez redukcję magazynowania się gazów w jelicie.

• Jeśli dopada nas zatwardzenie – co robić? Zmienić menu! Zaparcia bowiem korelują także z małą ilością błonnika i płynów w diecie. Błonnik to nietrawione części pokarmów, które w układzie pokarmowym mają bardzo szeroki, korzystny wpływ. Między innymi błonnik odżywia mikrobiom jelitowy, wpływa na normalizację stężenia glukozy we krwi, poprawia profil lipidowy oraz zmniejsza ryzyko rozwoju nowotworów (np. jelita grubego). Gdy spożywamy zbyt mało źródeł błonnika, ma to też negatywny wpływ na stolec. Otóż błonnik zwiększa objętość mas kałowych i poprawia ich konsystencję. Jednakże takie działanie błonnika może zostać zaprzepaszczone i wręcz odwrócone na naszą niekorzyść, gdy w diecie nie zapewnimy sobie odpowiedniej ilości płynów (co najmniej 1,5-2 litry dziennie). Co do błonnika: warto stawiać na takie jego źródła jak: płatki owsiane, kasza gryczana, kasza pęczak, makaron razowy, ryż brązowy, strączki, orzechy, pestki, nasiona, świeże warzywa i owoce.

• Jeśli chodzi o skuteczne sposoby na zaparcia, to nie można zapominać o prawidłowej technice wypróżniania. Tutaj kluczowe elementy to: niewstrzymywanie chęci defekacji, prawidłowa postawa – z uniesieniem kolan powyżej linii bioder¹, ewentualnie korzystanie z ćwiczeń z zakresu terapii (tzw. biofeedback) czy też ze wsparcia psychologa.

Dopiero gdy zastosujesz wyżej wymienione elementy terapii zaparć i nie przyniosą one satysfakcjonujących efektów w przeciągu kilku tygodni – zwróć się ku farmakoterapii. Ale nie byle jakiej. Tutaj warto postawić zwłaszcza na środki przeczyszczające działające na zasadzie osmozy, zawierające tak zwane makrogole. Są bezpieczne i nie są obarczone dokuczliwymi działaniami niepożądanymi (jak w przypadku np. środków opartych na poliolach czy też stymulujących lub zwiększających objętość kału¹, a jednocześnie skutecznie działają już po 1-2 dobach od zastosowania. Dodatkowo można je łatwo kupić be recepty.