Zespół jelita drażliwego (IBS) to nawracające, czynnościowe zaburzenie przewodu pokarmowego. Występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn, a pierwsze objawy pojawiają się zwykle między 30. a 50. rokiem życia.
Do najważniejszych objawów zespołu jelita drażliwego należą bóle brzucha oraz nieprawidłowy rytm wypróżnień. Wyróżnia się cztery postaci IBS: zaparciową, biegunkową, mieszaną i nieokreśloną. Podział ten związany jest z różnym wyglądem i częstością oddawania stolców.
Objawy IBS
Charakterystyczne dla zespołu jelita drażliwego jest to, że bóle wiążą się ze zmianą częstości wypróżnień i konsystencji stolca, i ustępują po wypróżnieniu. Brakuje natomiast objawów wskazujących na chorobę organiczną przewodu pokarmowego, stan zapalny czy też nowotwór, a badania nie wykazują wad anatomicznych ani zaburzeń metabolizmu. Do objawów IBS zalicza się:
- biegunkę lub zaparcia;
- ból i dyskomfort w jamie brzusznej, który trwa przynajmniej 3 dni w miesiącu przez ostatnie 3 miesiące; dodatkowo występują mniej niż 3 wypróżnienia tygodniowo (przy postaci zaparciowej) lub więcej niż 3 wypróżnienia dziennie (przy postaci biegunkowej); zaburzenia te nie są spowodowane zmianami morfologicznymi lub biochemicznymi, a ból ustępuje po wypróżnieniu;
- ból przy ucisku podbrzusza oraz śródbrzusza;
- wzdęcia;
- zmianę wyglądu i konsystencji stolca;
- wydalanie śluzu;
- uczucie niepełnego wypróżnienia;
- nagłą i silną potrzebę oddania stolca (w przypadku postaci biegunkowej)[1].
Objawy towarzyszące
Objawy zespołu jelita drażliwego nie ograniczają się wyłącznie do symptomów obejmujących układ pokarmowy. Chorobie towarzyszyć mogą także inne dolegliwości, do których zaliczają się:
- skurcze przełyku,
- dyspepsja,
- szczeliny odbytu,
- hemoroidy,
- bóle głowy, w tym migrenowe,
- uczucie zmęczenia,
- zaburzenia snu,
- zaburzenia miesiączkowania,
- zaburzenia oddawania moczu,
- bóle pleców,
- tachykardia i kołatanie serca,
- lęki,
- zmiany nastroju[2].
Postać biegunkowa a postać zaparciowa IBS
W przypadku postaci biegunkowej zespołu jelita drażliwego stolce są luźne lub wodniste, oddawane częściej niż 3 razy na dobę. Jest to spowodowane szybkimi ruchami robaczkowymi jelita grubego, co uniemożliwia właściwe wchłanianie wody z mas kałowych i powoduje powstawanie wodnistych stolców. Do charakterystycznych objawów należy także nagła potrzeba wypróżnienia – często natychmiast po wstaniu z łóżka lub po posiłku – której towarzyszą bóle brzucha i wzdęcia ustępujące po oddaniu kału.
Przy postaci zaparciowej IBS wypróżnienie występuje rzadziej niż 3 razy w tygodniu. Ponieważ masy kałowe przebywają w jelicie grubym zbyt długo, są zbyt odwodnione i stają się twarde, trudne do wydalenia. Oddanie stolca może się wówczas wiązać z wysiłkiem i bólem. Zaparcia często występują naprzemiennie z okresami prawidłowego wypróżniania i napadami kolkowego bólu w podbrzuszu, któremu nierzadko towarzyszą wzdęcia, „przelewanie” w jelitach, nudności i zgaga[3].
Należy pamiętać, że zespół jelita drażliwego to schorzenie przewlekłe – lekarz stawia taką diagnozę, jeśli objawy występują u pacjenta od minimum 6 miesięcy i nie mają podłoża w chorobie organicznej. Symptomy mogą cechować się różną intensywnością, zmienną lokalizacją i charakterem.
Piśmiennictwo:
1. https://esculap.com/publication/151873/zesp-jelita-draliwego, https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.4.14
2. https://gastrologia.mp.pl/choroby/jelitogrube/80662,zespol-jelita-drazliwego, https://www.doz.pl/czytelnia/a321-Zespol_jelita_drazliwego_8211_objawy_dieta_i_leczenie
3. http://www.czytelniamedyczna.pl/3573,leczenie-dietetyczne-pacjentow-z-zespolem-jelita-nadwrazliwego.html