Do najważniejszych objawów zespołu jelita drażliwego (IBS) należą bóle brzucha i zaburzenia rytmu wypróżnień. Jednak choroba ta może przybierać różne formy, a u poszczególnych pacjentów mogą występować jeszcze inne jej symptomy.
Zespół jelita drażliwego (IBS) to zespół przewlekłych, czynnościowych zaburzeń pokarmowych. Wyróżniamy cztery jego postacie: zaparciową, biegunkową, mieszaną i nieokreśloną. Podział ten, ustalony w oparciu o Kryteria Rzymskie IV, związany jest z różnym wyglądem i częstością oddawania stolców[1].
Objawy jelitowe
IBS ma charakter czynnościowy. Nie jest chorobą organiczną przewodu pokarmowego, a u pacjentów nie występują symptomy charakterystycznych dla takich chorób. Ból brzucha na który cierpią chorzy, pozostaje ściśle związany ze zmianą częstości wypróżnień i konsystencji stolca, ustępuje po wypróżnieniu. W przewodzie pokarmowym chorego nie ma też wad anatomicznych, które mogłyby stać za zaburzeniami motoryki przewodu. Badania nie wykazują również zaburzeń metabolizmu. Symptomy, które świadczą o zespole jelita drażliwego, to:
- zaburzenia rytmu wypróżnień (biegunki lub zaparcia),
- ból i dyskomfort w jamie brzusznej utrzymujący się co najmniej przez 3 dni w miesiącu przez ostatnie 3 miesiące,
- mniej niż 3 wypróżnienia w tygodniu w postaci zaparciowej, więcej niż 3 wypróżnienia dziennie w postaci biegunkowej,
- ból pojawiający się przy ucisku podbrzusza oraz śródbrzusza,
- wzdęcia i nadprodukcja gazów jelitowych,
- zmiana wyglądu i konsystencji stolca,
- wydalanie śluzu,
- uczucie niepełnego wypróżnienia,
- przy postaci biegunkowej – nagła i silna potrzeba oddania stolca; stolce są luźne, wodniste,
- przy postaci zaparciowej – stolce są twarde lub bryłowate[1,2]
Objawy pozajelitowe IBS
Zespół jelita drażliwego to choroba, której objawy nie ograniczają się do dolnego odcinka układu pokarmowego. Chory może też odczuwać inne dolegliwości obejmujące górny odcinek przewodu pokarmowego (żołądek, przełyk), mieć gorsze samopoczucie (czuć zmęczenie – w tym zespół przewlekłego zmęczenia, osłabienie, bóle głowy), zaburzenia miesiączkowania, zaburzenia oddawania moczu (częstomocz), zaburzenia snu, kołatanie serca, bóle pleców w odcinku lędźwiowym, zaburzenia na tle psychicznym. Te ostatnie (zespoły lękowe, depresja) mogą jednocześnie nasilać objawy ze strony układu pokarmowego IBS[1,2].
Do pozajelitowych objawów IBS, obejmujących inne odcinki przewodu pokarmowego, należą:
- skurcze przełyku,
- dyspepsja czynnościowa (niestrawność, uczucie pełności),
- zgaga,
- nudności,
- utrudnione przełykanie,
- uczucie sytości,
- nieprzyjemny smak w ustach,
- hemoroidy (tworzące się zarówno na skutek przewlekłych biegunek, jak i częstych zaparć)[1,2].
Wymienione objawy obejmujące inne niż jelita odcinki przewodu pokarmowego, jak też symptomy pozajelitowe i pozapokarmowe utrudniają diagnozowanie zespołu jelita drażliwego. Podstawą diagnostyki są Kryteria Rzymskie, natomiast przyjmuje się, że im bardziej pacjent skarży się na szereg objawów pozajelitowych, tym większe jest prawdopodobieństwo, że cierpi właśnie na IBS. Ponadto ponad połowa pacjentów chorych na IBS cierpi jednocześnie na zaburzenia psychiczne o różnym nasileniu. Zaburzenia lękowe, depresja, obniżona samoocena, nieumiejętność radzenia sobie ze stresem są często konsekwencjami samej choroby. Jednocześnie nasilające się za sprawą stresu objawy IBS skutkują pogłębianiem się problemów psychicznych. Dlatego zadaniem lekarza jest nie tylko zdiagnozowanie choroby układu pokarmowego, ale także konkretnych zaburzeń psychicznych pacjenta i – w razie potrzeby – oprócz leczenia objawowego wdrożenie psychoterapii lub terapii środkami przeciwdepresyjnymi.
Piśmiennictwo:
1. Kopczyńska M., Małecka-Panas E., „Zespół jelita drażliwego”, Esculap.com, https://esculap.com/publication/151873/zesp-jelita-draliwego, data dostępu: 5.08.2018.
2. Wasiluk D., Ostrowska L., „Leczenie dietetyczne pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego”, Nowa Medycyna,
http://www.czytelniamedyczna.pl/3573,leczenie-dietetyczne-pacjentow-z-zespolem-jelita-nadwrazliwego.html, data dostępu: 6.08.2018.