Czy ostra biegunka stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia? Jakie są przyczyny jej wystąpienia – czy zawsze jest to zapalenie jelit lub inny proces zapalny, toczący się w organizmie? I czy leczenie dolegliwości jest ciężkie – np. w porównaniu do biegunki przewlekłej? Na te i inne pytania odpowiadamy w naszym artykule – zobacz!
Spis treści:
- Czym jest biegunka?
- Najczęstsze przyczyny i czas trwania biegunki ostrej
- Przyczyny biegunki
- Leczenie ostrej biegunki
- Ostra biegunka – o tym warto pamiętać
Czym jest biegunka?
Biegunka objawia się zwiększeniem częstości wydalania oraz luźnym stolcem. W praktyce o biegunce mówi się, gdy pacjent oddaje stolce o nadmiernie luźnej konsystencji w zwiększonej objętości i ze zwiększoną częstotliwością – powyżej 3 razy na dzień1.
Kiedy mówimy o biegunce ostrej, a kiedy o przewlekłej?
Jeśli biegunka trwa krócej niż 2 tygodnie, mówimy o „ostrej biegunce”. W większości przypadków ostra biegunka pojawia się niespodziewanie. Jej przyczyną jest zwiększona motoryka jelit1. Jeśli czas trwania dolegliwości przekracza dwa tygodnie, możemy rozważać wystąpienie biegunki przewlekłej – wymaga to jednak pogłębionej diagnostyki.
Najczęstsze przyczyny i czas trwania biegunki ostrej
Jeśli biegunka trwa krócej niż 2 tygodnie, mówimy o „ostrej biegunce”. W większości przypadków ostra biegunka pojawia się niespodziewanie. Jej przyczyną jest zwiększona motoryka jelit1. Jeśli czas trwania dolegliwości przekracza dwa tygodnie, możemy rozważać wystąpienie biegunki przewlekłej – wymaga to jednak pogłębionej diagnostyki.
Przyczyny biegunki
Biegunka podróżnych
Biegunka podróżnych to biegunka zakaźna, zazwyczaj o łagodnym przebiegu, której można nabawić się podczas wypoczynku w kraju o niskim standardzie sanitarno-higienicznym. Biegunka podróżnych w 80% wywoływana jest przez bakterie, w tym najczęściej Escherichia coli.
Jak dochodzi do zakażenia?
Do zakażenia dochodzi drogą doustną przez zakażoną wodę, pokarm czy brudne ręce3. Właśnie dlatego, będąc za granicą, warto wnikliwiej kontrolować jakość przyjmowanych płynów. Dobrze jest sięgać po wodę butelkowaną, a unikać wody z kranu. Poza kontrolą płynów, istotne jest także zachowanie wzmożonej czujności w przypadku pokarmów – ich świeżości, czystości czy też zachowania standardów higieny w trakcie ich obróbki.
Biegunka o podłożu stresowym
Badania wykazały związek pomiędzy stresem i biegunką: stres przyspiesza motorykę jelit, a epizod stresogenny może być przyczyną biegunki4. Nierzadko nie da się ograniczyć ilości stresu w swoim życiu – warto jednak próbować go minimalizować i dbać o swoje zdrowie psychiczne, np. z pomocą psychoterapii. Dobrze jest także wykonać badania kontrolne, wykluczające m.in. kwestię niedoboru witamin oraz minerałów w organizmie, niekiedy wpływających niekorzystnie na podatność na stres.
Biegunka wywołana drogą pokarmową
Ostra biegunka może być wywołana drogą pokarmową przez czynniki zakaźne (bakterie, wirusy i pasożyty) lub przez alergie pokarmowe1,2. Produkty spożywcze, które mogą być zakażone i tym samym wywoływać biegunkę, są dość liczne. Należą do nich m.in. surowe jaja, majonez, surowe lub niedopieczone mięso, drób, mleko i jego przetwory oraz owoce morza5.
W celu zmniejszenia ryzyka występowania ostrej biegunki będącej następstwem zatrucia pokarmowego ważne jest regularne sprzątanie wnętrza lodówki, jak również przechowywanie w niej produktów spożywczych o krótkim terminie przydatności do spożycia, ponieważ namnażanie się bakterii w tego typu pokarmach następuje najszybciej w ciepłym otoczeniu. Należy przestrzegać terminu przydatności do spożycia wskazanego na opakowaniach oraz dbać o higienę rąk.
Biegunka związana z antybiotykoterapią
Przyjmowanie antybiotyków ma bezpośredni wpływ na przewód pokarmowy. Występuje ona u ok. 30% pacjentów leczonych lekami przeciwbakteryjnymi. Najczęściej ma łagodny przebieg oraz ustępuje po zakończeniu antybiotykoterapii6. Aby zmniejszyć ryzyko jej wystąpienia, warto pamiętać o przyjmowaniu probiotyków przez chorego. Odpowiedni probiotyk powinien zarekomendować lekarz lub farmaceuta.
Leczenie ostrej biegunki
Chociaż objawy biegunki ostrej nierzadko ustępują samoistnie, proces leczenia chorego można wspomóc odpowiednimi środkami farmakologicznymi. Jednym z częstych wyborów jest Diosmektyt – substancja aktywna natychmiast po podaniu7, która skraca czas biegunki u osób dorosłych o ponad 15 godzin8 i o 23 godziny u dzieci9. Diosmektyt nie tylko hamuje biegunkę, lecz także leczy jej przyczyny – jest to ważne dla procesu zdrowienia. Można go znaleźć w dostępnym bez recepty leku Smecta. Przy wystąpieniu biegunki, warto również zadbać o poziom elektrolitów w swoim organizmie – w celu uzupełnienia niedoboru elektrolitów, można tymczasowo sięgnąć po rekomendowany przez lekarza lub farmaceutę suplement.
Ostra biegunka – o tym warto pamiętać
Należy pamiętać, że ciężkie przypadki biegunki, a także nieustępujące dolegliwości zawsze trzeba skonsultować z lekarzem. Objawy współwystępujące z biegunką, które wymagają wzmożonej czujności, to między innymi obecność krwi w stolcu, utrata masy ciała czy też utrzymująca się gorączka. W takich oraz innych przypadkach lekarz może zlecić dalsze badania (np. stolca, krwi), które pomogą znaleźć i leczyć przyczynę dolegliwości – np. infekcyjne zapalenie jelit czy też nieswoiste zapalenie jelit. Wyniki badań będą podstawą do dalszego postępowania medycznego.
Bibliografia:
1. Choroby wewnętrzne, pod red. prof. dr. hab. med. Andrzej Szczeklik, 2011, rozdz. III A.4., Objawy chorób przewodu pokarmowego – Biegunka, strony 786-789
2. Choroby wewnętrzne, pod red. prof. dr. hab. med. Andrzeja Szczeklika, 2011, rozdz. III G.1. Choroby układu pokarmowego- Choroby infekcyjne i pasożytnicze przewodu pokarmowego – Ostra biegunka infekcyjna, s. 920-925
3. Interna Szczeklika 2017 pod red. Dr n. Med. Piotr Gajewski, rozdz. III G 1.1 Biegunka podróżnych, s. 1056
4. Interna Szczeklika 2017 pod red. Dr n. Med. Piotr Gajewski, rozdz. III F 2. Zespół jelita drażliwego, s. 1016
5. Interna Szczeklika 2017 pod red. Dr n. Med. Piotr Gajewski, rozdz. III G 1. Choroby infekcyjne i poasożytnicze przewodu pokarmowego, s. 1051 – 1055
6. Interna Szczeklika 2017 pod red. Dr n. Med. Piotr Gajewski, rozdz. III G 1.3. Choroby infekcyjne i pasożytnicze przewodu pokarmowego, s. 1058
7. Brouillard MY, Rateau JG. Pouvoir d’adsorption de deux argiles, la smectite (*) et le kaolin sur des entérotoxines bactériennes. Étude in vitro sur culture cellulaire et sur intestin de souriceau nouveau-né. Gastroenterol Clin Biol 1989;13(1):18-24,
8. Guarino A, et al. Smectite in the Treatment of Acute Diarrhea: A Nationwide Randomized Controlled Study of the Italian Society of Pediatric Gastroenterology and Hepatology (SIGEP) in Collaboration With Primary Care Pediatricians.
9. J Ped Gastroenterol Nutr 2001;32:1-75, Khediri F, et al. Efficacy of Diosmectite (smecta®) in the treatment of acute watery diarrhea in adults: a multicentre, randomized, double-blind, placebo-controlled, parallel group study. Gastroenterol Res Pract 2011;2011:783196.