Tym razem bierzemy pod lupę problem wielu osób podróżujących do krajów o trudnych warunkach sanitarnych – i nie tylko. Biegunka podróżnych, występująca często w najmniej spodziewanym momencie wyjazdu, jest na szczęście uleczalna. Co więc zrobić, kiedy pojawiają się dolegliwości – jak sobie pomóc? I co jest najczęstszą przyczyną wystąpienia biegunki podróżnych? Sprawdź: przeczytaj nasz artykuł!
Spis treści:
- Czym jest biegunka podróżnych?
- Objawy biegunki podróżnych
- Jak unikać biegunki podróżnych?
- Jak zatrzymać biegunkę podczas podróży?
- Biegunka występująca podczas podróży – czy to zawsze „biegunka podróżnych”?
Czym jest biegunka podróżnych?
Wybierając się w rejony charakteryzujące się ciężkimi warunkami środowiskowymi, w tym niskimi standardami sanitarnymi, podróżny narażony jest na stres, zmęczenie fizyczne, przegrzanie, odwodnienie organizmu oraz niestrawność – słowem, pogorszenie stanu zdrowia. Czynniki te zwiększają podatność na zakażenia i zarażenia patogenami przewodu pokarmowego10. Możliwa jest także infekcja. Zupełnie nieświadomie możemy nabawić się rozwolnienia. Biegunka podróżnych to biegunka zakaźna, zazwyczaj o łagodnym przebiegu. Jest dość częstą przypadłością, w zależności od regionu świata:
| Ryzyko zachorowania na biegunkę podróżnych w różnych regionach świata(11) | ||
|---|---|---|
| Ryzyko zachorowania | Region | Częstość * |
| Małe | Japonia, Australia, Nowa Zelandia, Europa Północna i Zachodnia, Kanada, niektóre kraje karaibskie, USA | < 8% |
| Średnie | Europa Środkowa i Wschodnia, Portugalia, Grecja, kraje bałkańskie, Rosja, Chiny, Izrael, Afryka Południowa, wyspy pacyfiku, większość wysp karaibskich, (np. Jamajka), Argentyna i Chile, Tajlandia | 10-20% |
| Duże | Afryka, Ameryka Łacińska, Azja Południowa, Bliski Wschód | >20% |
*zachorowania w ciągu 1-2 tygodni
Biegunka podróżnych jest zazwyczaj wywoływana przez bakterie znajdujące się w produktach spożywczych3.
Objawy biegunki podróżnych
Biegunka podróżnych zaczyna się najczęściej w pierwszym tygodniu wyjazdu5. Objawy to częste i/lub luźne wypróżnienia, ból brzucha, niekiedy gorączka, nudności, wymioty. Biegunka jest zwykle łagodna, ustępuje samoistnie. Około 30% chorych zmuszonych jest pozostawać w łóżku, kolejnych 40% wymaga ograniczenia aktywności zawodowej lub turystycznej12. Rozwolnienie w czasie podróży, to niewątpliwie jedna z najbardziej niekomfortowych dolegliwości, jednak można się przed nim ustrzec. Jak więc zminimalizować ryzyko jego wystąpienia?
Jak unikać biegunki podróżnych?
Porady dla podróżujących
Jeżeli wybieramy się do kraju podwyższonego ryzyka, należy przestrzegać kilku reguł pozwalających zminimalizować wystąpienie biegunki podczas podróży:
- Należy często myć ręce, przede wszystkim przed posiłkiem, a także przed jego przygotowywaniem. Należy pamiętać o regularnym myciu rąk po wyjściu z toalety. W przypadku braku wody i mydła, dobrze jest mieć przy sobie żel antybakteryjny lub roztwór alkoholu.
- Należy pić wodę jedynie butelkowaną (upewnij się, czy butelka nie była wcześniej otwarta) lub uzdatnioną. Warto zastąpić nią świeże soki, koktajle i wszelkie płyny z lodem, a także zawierające surowe owoce i warzywa smoothies. Dobrze jest unikać również napojów bezpośrednio z dyspozytorów (np. lanej Coli i innych, podobnych).
- Należy unikać wszelkich produktów, które mogą zawierać wodę niebutelkowaną: lodów, kostek lodu, wody z kranu. Warto rozważyć możliwość mycia zębów wodą z butelki.
- Nie należy jeść surowych warzyw i owoców, których nie można samodzielnie obrać. Zakupione warzywa i owoce należy bardzo dokładnie umyć – płyny użyte do tego procesu powinny pochodzić bezpośrednio z butelki.
- Nie należy pić niepasteryzowanego lub nieprzegotowanego mleka. Należy również pamiętać o przechowywaniu go w lodówce. Co więcej, warto unikać nie tylko samego mleka, lecz także niepasteryzowanych produktów mlecznych (np. serów pleśniowych czy śmietany).
- Należy unikać niedogotowanego oraz surowego mięsa i ryb.
- Należy unikać surowych owoców morza (przyczyną biegunki podróżnych mogą być biotoksyny morskie obecne w owocach morza oraz niektórych rybach odżywiających się algami morskimi).
- Należy unikać spożywania posiłków przygotowywanych na zimno.
Należy unikać spożywania produktów kupowanych na ulicy, z wyjątkiem dobrze ugotowanych bądź jeszcze ciepłych. Zimne przekąski oferowane w restauracjach również mogą stanowić zagrożenie10. Dla zachowania zdrowia swojego układu pokarmowego, dobrze jest trzymać się powyższych zasad przez cały wyjazd – nie tylko na początku podróży. A przed samym wyjazdem warto również wykonać szczepienia zalecone przez lekarza (w zależności od kierunku podróży – np. przeciwko durowi brzusznemu).
Przygotuj właściwie wyposażoną apteczkę podróżną – zadbaj o swój komfort życia i zdrowie na wyjeździe!
Przed wyjazdem w zagraniczną podróż pamiętaj o skonsultowaniu jej zawartości z farmaceutą. Być może doradzi Ci zabranie ze sobą środków najlepiej dostosowanych do warunków panujących w kraju będącym celem Twojej podróży. Jakie leki zabrać na wyjazd?
- leki przeciwbiegunkowe
- leki na niestrawność i zaparcia, wspierające pracę układu pokarmowego
- środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe
- środki odstraszające komary
- produkty ochrony przeciwko oparzeniom oraz ochrony przeciwsłonecznej
- opatrunki i środki antyseptyczne na rany i dezynfekujące do skóry
- bandaże, plastry i opaski uciskowe tamujące krew w przypadku urazu, rany
- leki, które zażywamy na stałe13
Być może farmaceuta zasugeruje również konsultację z lekarzem, jeśli uzna to za konieczne**.
**Lista niewyczerpująca. Taki zestaw nie istnieje w wykazie leków. Należy dostosować jego skład do warunków panujących w podróży.
Jak zatrzymać biegunkę podczas podróży?
Biegunkę podróżnych należy leczyć w taki sam sposób, jak każdą ostrą biegunkę:
- Dobrze nawadniać organizm, pijąc solone i słodzone napoje: wodę, wodę z cukrem, napoje bezalkoholowe, buliony warzywne etc. Warto unikać jednak koktajli na bazie produktów mlecznych i niepasteryzowanych soków owocowych. Co ciekawe, mitem jest picie Coli na ból brzucha przy luźnym stolcu – lepiej sięgnąć po wodę niegazowaną.
- Stosować odpowiednią dietę, spożywając lekkie, ale częste i lekkostrawne posiłki – dostarczanie odpowiednich pokarmów jest ważne, nawet jeśli stanowi to trudność ze względu na doskwierające nudności.
- Stosować leczenie objawowe (leki przeciwbiegunkowe).
- U wybranych chorych – leki przeciwdrobnoustrojowe8.
Biegunka występująca podczas podróży – czy to zawsze „biegunka podróżnych”?
Biegunka występująca w trakcie wyjazdu niekoniecznie musi być biegunką podróżnych. Za pojawieniem się dolegliwości może stać bakteria, ale mogą to być również wirusy. Biegunka, której podłożem jest bakteria, będzie trudna do odróżnienia gołym okiem od tej wywołanej przez wirusy – samodzielnie rozróżnienie podłoża dolegliwości jest wyzwaniem dla osób bez wiedzy medycznej. Właśnie dlatego warto skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza jeśli luźnemu stolcu towarzyszy krew, infekcja, gorączka lub nudności, a objawy nie ustępują po kilku dniach – bądź wręcz nawracają czy też pojawiają się nowe dolegliwości.
Bibliografia:
3. Choroby wewnętrzne, pod red. prof. dr. hab. med. Andrzej Szczeklik, 2011, rozdz. III A.4., Objawy chorób przewodu pokarmowego – Biegunka, strony 786-789.
5. Interna Szczeklika 2017 pod red. Dr n. Med. Piotr Gajewski, rozdz. III G 1.1 Biegunka podróżnych, s. 1056.
7. Interna Szczeklika 2017 pod red. Dr n. Med. Piotr Gajewski, rozdz. III M Nadwrażliwość pokarmowa, s. 1236.
8. Interna Szczeklika 2017 pod red. Dr n. Med. Piotr Gajewski, rozdz. III G 1. Choroby infekcyjne i poasożytnicze przewodu pokarmowego, s. 1051 – 1055.
10. Lekarz wojskowy 3/2013, Joanna Milewska, Joanna Dereń, Krzysztof Korzeniewski, Biegunka podróżnych, s. 341.
11. Interna Szczeklika 2017 pod red. Dr n. Med. Piotr Gajewski, rozdz. III G 1.1. Choroby infekcyjne i pasożytnicze przewodu pokarmowego, s. 1056.
12. https://www.mp.pl/pacjent/zdrowiewpodrozy/problemy/65382,biegunka-podroznych
13. https://www.doz.pl/czytelnia/a2752-Co_powinno_wejsc_w_sklad_podroznej_apteczki